zaterdag 31 maart 2012

probeersels

Matt Baker

Matt Baker 
De verhalen voor Pulpman gebruik ik soms voor probeerseltjes, die ik dan weer eventueel later in ander werk kan toepassen.
Al jaren heb ik moeite met de kaders om de stripplaatjes. Ik vind die lijnen de strippagina's strak en saai maken, maar als ik ze doorbreek heb ik het gevoel dat ik de leesbaarheid verminder. In mijn nieuwste Pulpman strip ga ik toch maar weer eens flink door de kaders heen. Ik probeer het zelfs te overdrijven, kijken waar dat me brengt.
Die beeldexperimenten zijn uiteraard niets nieuws, al in de jaren 40 doorbrak Matt Baker (December 10, 1921 – August 11, 1959) alle kaders die hij kon vinden, of hij zette ze scheef, of hij maakte ze gebogen. In zijn latere werk deed hij het minder. Misschien waren het voor hem ook probeerseltjes, en bevielen ze toch niet zo.

vrijdag 30 maart 2012

Zone

Iemand kon mijn wens om een nieuw stripblad te maken even niet volgen: "Je hebt toch al een eigen blad, Pulpman. Is dat niet genoeg dan?" Het is waar, dat is wel genoeg. Maar ik zou zo graag willen dat 'de strip' wat meer uit het verdomhoekje zou komen, dat er meer initiatieven genomen zouden worden.
Iedere striptekenaar zijn eigen blad, overal plekjes waar stripmakers kunnen rommelen en experimenteren. Je verdient er niks mee, maar het maakt de stripwereld levendig. Maar helaas.
Ik lees dat Zone 5300 sponsors zoekt om het hoofd boven water te houden. Misschien redden ze het, maar toch stemt het bericht me treurig.

donderdag 29 maart 2012

zelfkennis

Gelukkig kan ik geweldig tegen kritiek. En dat is maar goed ook, er zijn nogal wat schrijvers die over mijn werk hun mening willen geven. Vorige week was het weer raak.
Iemand had me gevraagd een tekening te maken om de dood van striptekenaar Giraud te herdenken. Ik had een Blueberry gemaakt die geschrokken kijkt naar een krachteloze hand met een penseel, nu is zelfs de held Blueberry machteloos.
Iemand schreef dat hij de hand op de voorgrond niet goed vond: te krachteloos. Ik was verbijsterd, kwaad, woest, dat was nou juist mijn bedoeling. Mijn vrouw riep me tot de orde: "Wat kan jij toch slecht tegen kritiek."
Boos ging ik in een stoel zitten. "Eén van ons tweeën heeft een heel verkeerd beeld van mij," pruttelde ik nog. Maar ze luisterde al niet meer.  

woensdag 28 maart 2012

strikvraag

De uitgever keek mij verbaasd aan: "Heb ik gezegd dat ik me te oud voel om een blad met een nietje te maken? Daar kan ik me niets van herinneren.Weet je dat echt zeker?"
Ik knikte.
"Oké," zei hij,"dan gaan we dat blad maken. Welke stripmakers gaan er allemaal aan meewerken?"
"Eh....," zei ik,"eh.... wacht even... eh..."

dinsdag 27 maart 2012

niet

Laatst kocht ik een Spaans stripblad uit het begin van de jaren zeventig. De naam was pakkend, Hunter, en op het omslag stond een cowboy op een paard. Alles was goed aan het blad: zwart wit, pulppapier, nietje in het midden, een stripblad naar mijn hart.
Blueberry

Jonathan Cartland

Er stonden wat Spaanse strips in en twee Franse westerns: Blueberry en Jonathan Gartland. De tekenaar van Gartland, Blanc-Dumont, tekent tegenwoordig Blueberry, maar het tekenwerk in Hunter vind ik er veel beter uitzien.
Misschien komt dat door het blad en lijken de strips in zo'n uitgave wel beter. Waarom worden dit soort bladen niet meer gemaakt? Ik stelde het een uitgever voor maar hij was niet enthousiast: "Ik ben te oud om nog een stripblad met een nietje te maken." Vreemd. De relatie tussen leeftijd en nietjes zag ik niet.

maandag 26 maart 2012

grijs

sprookjesboek, geïllustreerd door Piet KLaasse
In het onderwijs worden regelmatig meningen als feiten gebracht. Op school kleurden we onze illustraties met aquarelverf in. Een docent, een vermaard aquarellist, verbood het gebruik van zwart. Hij raadde ons als troost een speciale kleur grijs aan: paynes grey. Superkleur, volgens hem. Gebruik dat, en alles komt goed.
Een meisje liet haar werk aan een andere docent zien. "Wat voor kleur grijs gebruik jij?" vroeg hij geschokt? "Paynes grey, een aanradertje van Piet." "Gooi weg die tube, nooit meer die rotkleur gebruiken. Als je grijs wilt hebben kun je veel beter cereleum blauw en sienna mengen."
Twee geweldige illustratoren, twee meningen, blijkbaar mochten we zelf kiezen. Ik koos voor de tweede optie, mijn tube paynes grey is volkomen ingedroogd.

zondag 25 maart 2012

zwart dogma

Meadow with haystacks near Giverny, Monet

Monet schildert het bovenstaande landschap, Sargent
Iemand vroeg me naar het gebruik van zwarte olieverf en de strijd die daarover is gevoerd. Eind negentiende eeuw wonnen de impressionisten terrein ten opzichte van de realisten. Het was natuurlijk lastig om verschil te maken tussen de ware impressionist en de los schilderende realist, en hier kwam het zwart handig van pas.
Impressionisten gebruikten geen zwart, de schaduwen waren blauw, eventueel wat minder fel gemaakt met een puntje bruin. Schilders die zwart gebruikten werden verketterd, zij werden als hopeloos ouderwets gezien. Er bestaan diverse anekdotes over het gebruik van zwart.
De realist Sargent ging schilderen met het echtpaar Monet. Op een gegeven moment vroeg hij Monet om wat zwart, dat van hem was op. Maar Monet had geen zwart bij zich, dat gebruikte hij nooit: hij was een impressionist.

De slangenbezweerder, Gerome

De vleesgeworden academieschilder Gerome verbeterde een student die blauw gebruikte in plaats van zwart. De volgende student bleek dezelfde fout te maken. Toen hij merkte dat al zijn studenten blauw waren gaan gebruiken begreep hij waar het om ging en liep hij kwaad de klas uit. De boodschap was overgekomen: jij bent ouderwets met je zwart, wij zijn modern.
Een Parijse verfhandelaar werd kwaad als mensen om zwart vroegen: dat waren schilders die niet met hun tijd meegegaan waren.
zelfportret met model, Zorn

De Zweedse realistische schilder Zorn heeft zichzelf geschilderd met een model, waarop hij opzichtig zijn palet laat zien. We zien vier kleuren, zwart, wit, oker en rood. Zorn neemt stelling het debat. Fuck you, zegt hij volgens mij, ik maak met een zeer bekend beperkt palet mooiere schilderijen dan jullie allemaal bij elkaar, met  jullie frisse kleurtjes.
Sorolla

Voor liefhebbers van 'bravoura' schilderen met zijn virtuoze kwastwerk, zijn de grote drie schilders over het algemeen Sargent, Zorn en Sorolla. Drie superschilders die eind negentiende eeuw, begin twintigste eeuw werkten. Betere schilders bestaan er niet, en toch hebben ze de kunstgeschiedenis zoals wij die leerden, met het standaardwerk van Janson in de hand, niet gehaald. Ze waren niet modern, want ze gebruikten zwart.
Schilders die nu zwart vermijden zijn misschien echte impressionisten en daar is niks mis mee. Het als dogma in het onderwijs verkondigen lijkt mij tamelijk dwaas: of je nu kiest voor een stroming van 140 of een van 160 jaar geleden, het is allebei van lang geleden. Wel kan het in het onderwijs goed zijn om leerlingen restricties op te leggen om stap voor stap het schilderen onder de knie te krijgen.
Eerst leren tekenen, dan schilderen met één kleur, dan een beperkt palet, en dan vol palet. Met of zonder zwart, dat moet jezelf maar beslissen. Ik doe het met, mijn landschappen zijn niet impressionistisch.

zaterdag 24 maart 2012

beperkt palet

Frans Hals
In een boek over Frans Hals (Antwerpen, ca. 1583 - Haarlem, augustus 1666) las ik dat hij de laatste 20 jaar van zijn leven nog maar met 4 verschillende pigmenten schilderde: zwart, wit, gele oker en Venetiaans rood. Ik vraag me af of dit een oppervlakkige inschatting is of een uitkomst van chemisch onderzoek.
In ieder geval zag ik hier voor mezelf een uitdaging. Ik heb natuurlijk niet dezelfde pigmenten tot mijn beschikking als Hals: tot de twintigste eeuw werd er alleen loodwit gebruikt, en dat is tegenwoordig verboden omdat het zo giftig is. Dus gebruik ik titaanwit.
Ventiaans rood heb ik niet, maar cadmium rood is ook behoorlijk rood. Met die 4 kleuren heb ik mijn nieuwste Pulpman omslag geschilderd. Hartstikke leuk om te doen, maar ik zie me dit beperkte palet niet 20 jaar volhouden. Volgende keer weer wat andere kleurtjes erbij.

vrijdag 23 maart 2012

conservatief zwart

Een mevrouw kwam bij me staan tijdens het modelschilderen. "Hoe krijg je die kleuren zo mooi diep?", vroeg ze.
"Ik meng mijn kleuren met zwart," antwoordde ik, "ivoorzwart.."
"Goh," zei ze,"wij mogen op de schildersclub geen zwart gebruiken."
"Oh, die flauwekul, die onzin heb ik ook wel eens gehoord. Terreur uit 1870, bedacht om een onderscheid te maken tussen de progressieve impressionisten en de conservatieve academische schilders. Ik laat me niet door dat soort achterhaalde regels leiden. Mooi zwart is niet lelijk. Wil je een kloddertje, kun je het zelf proberen?"'
Dat wilde ze wel. Na een tijdje keek ik uit mijn ooghoek wat ze aan het doen was. Mijn god, wat een klerezooi maakte dat mens ervan, wat een grauwe smeerboel. Op die schildersclub hadden ze gelijk: nooit zwart gebruiken!
De mevrouw heeft me nooit meer om advies gevraagd.

donderdag 22 maart 2012

genieten

Mijn vrouw was een paar dagen van huis, 's avonds belde ze op: "Je zorgt toch wel goed voor jezelf?"  "Hoezo," vroeg ik, "je blijft toch niet weken weg?"
Voor mij is eten vooral een sociale gebeurtenis, als ik alleen ben hoeft het voor mij niet zo. Zolang ik maar geen hongerig gevoel krijg, want daar houd ik ook niet van.
Dan neem ik wel een sneetje pindakaas, of een paar toetjes. Als ik twee bakken met een mengsel van yoghurt en vla neem, kan ik er weer uren tegenaan. "Je bent toch niet echt een levensgenieter", vond ze. Ik was het daar niet mee eens, ik heb een schilderij afgemaakt. Weliswaar een heel kleintje, maar toch. Dat is ook levensgenieten.

woensdag 21 maart 2012

concepten

Lucian Freud
Toen ik naar de Rietveld ging om schilder te worden was ik vooral onder de indruk van eigentijdse Engelse schilders als Bacon, Hockney en Freud. De laatste maakte rauwe modelschilderijen op groot formaat waarbij hij het model niet mooier maakte dan het was.
Lucian Freud
Freud is door de kunstkritiek altijd positief benaderd, ik heb nooit goed begrepen waarom in onze tijd waarin het vooral om concepten gaat deze schilder wel acceptabel was.
Lucian Freud, Nicola Bateman
Laatst zag ik een foto van een schilderij van Freud met een model. Het blijkt dat Freud het model niet alleen niet mooier heeft gemaakt, hij heeft haar veel lelijker gemaakt.
Misschien is de lelijkheid wel het concept en is het toch logisch dat het werk van Freud tot de moderne kunst gerekend wordt.

dinsdag 20 maart 2012

jeugdwerk

1975
Laatst vertelde ik op een verjaardag dat het oudste olieverf schilderij dat ik nog van mezelf in bezit had een modelschilderij was waar mijn zus model voor gelegen had. Ik was 15 jaar oud, zij was 17.
"Dat willen we graag zien, waarom zet je dat niet een keer op je blog?"
"Omdat het zo slecht is. Ik had nooit schilderles gehad, en dat is pijnlijk duidelijk."
"Dat maakt ons niet uit, laat zien!"
Nou, vooruit dan maar.

maandag 19 maart 2012

Frans en Manga

Voor mijn striptekenen is de natuur de grootste inspiratiebron. Voor de meeste striptekenaars geldt dat niet: hun inspiratiebronnen zijn andere striptekenaars. Het duidelijkste voorbeeld zijn wel de Japanse strips, de Manga's.
Er bestaan allerlei instructieboeken hoe je moet Manga tekenen, het is een stijl die je kunt leren. De figuurtjes zijn kinderlijk getekend, met hun grote hoofden en hun grote ogen, ook als het bijvoorbeeld om sado masochistische verhalen gaat.
Frans en Suzanne maken het goed
Al een tijdje werk ik aan een manga verhaal met mijn eigen helden Frans en Suzanne, en een Japanse. Ik vind het lastig. De echte Manga zie er zo simpel uit, maar als ik het teken is het toch minder goed. Gelukkig ben ik er wel van overtuigd dat Frans dat Japanse masochistische poppetje er onder krijgt: zweep erover!

zondag 18 maart 2012

cliché

Het is goed mogelijk invloeden van anderen in mijn werk aan te wijzen, afgelopen weekend sprak ik nog kort met iemand over de invloed van Rembrandt.
Tijdens mijn studie aan de afdeling illustratie heb ik etsen van Rembrandt nagetekend om zijn arceertechniek goed te bestuderen.

 Het is natuurlijk een groot cliché, maar mijn allergrootste inspiratiebron is de natuur: tot een paar jaar geleden ging ik nog elke week modeltekenen of schilderen, soms wel drie keer per week. De studie die elk studieboek overbodig maakt.   

zaterdag 17 maart 2012

waardeloze hulp

Andrew Loomis
Iemand vroeg me waar ik had leren tekenen, hij wilde zelf ook striptekenaar worden. "Kunstacademie" antwoordde ik, "Rietveld." Maar daar had hij niets aan, hij had een volledige baan. Of ik geen goede studieboeken kende.  "Zeker," zei ik, "de tekenboeken van Andrew Loomis zijn weer opnieuw uitgegeven."
Andrew Loomis
Loomis was een Amerikaanse illustrator die in de jaren 40 een aantal instructieboeken gemaakt heeft die echt geweldig zijn. Maar die kende hij al, en daar had hij niks aan.
Andrew Loomis
"Ga modeltekenen," adviseerde ik, "dat is de beste leerschool voor het tekenen van strippoppetjes."
Er was bij hem in de buurt geen modeltekenclub. "Teken je familieleden als ze een tijdje stil zitten, bijvoorbeeld als ze televisie kijken," zei ik. Hij keek me aan of ik gek geworden was, teleurgesteld liep hij weer door. Aan mij had hij ook niks.

vrijdag 16 maart 2012

La Gitana

Sargent, La Gitana
Terwijl ik met een modelschilderij bezig was bedacht ik me dat het op een schilderij van Sargent ging lijken, de donkere omgeving, de vleeskleur van het model en de oranje rode kleding.
Het schilderij zag ik op een tentoonstelling van Sargent in Parijs, die tentoonstelling wilde ik zo graag zien dat ik er speciaal voor naar Parijs was gegaan.
Ik heb een afbeelding van de Sargent opgezocht om hem te vergelijken met mijn modelstudie en ik wist meteen wat me te doen stond: harder oefenen!

donderdag 15 maart 2012

juryrapport

De prijs voor het album van het jaar ging niet naar Haas, maar naar Apostata, als ik het me goed herinner. Mij werd gevraagd of ik het niet vervelend dat Rob en ik niet gewonnen hadden, maar eerlijk gezegd interesseerde het me helemaal niet. Het scheelt misschien dat ik het boek dat wel gewonnen heeft niet ken.
Scenarioschrijfster Patty Klein was wel kwaad op de jury. Zij had een prijs gewonnen, de Bulletje en Bonestaak trofee, dus daarover geen klachten, maar ze had zich geërgerd aan het juryrapport. Dat begon met de opmerking dat ze met zoveel verschillende tekenaars gewerkt had.
"Blijkbaar is dat mijn grootste kwaliteit," brieste ze. Om die idioten van dat rapport te pesten nodigde ze tijdens haar dankwoordje alle tekenaars waar ze mee samengewerkt had en die in de zaal aanwezig waren uit om op een flip over wat te tekenen. Presentator Han Peekel probeerde ons tot spoed te manen, hij zag eruit alsof hij naar de bitterballen hunkerde, maar daar trokken we ons niets van aan.
Ik ben geen bühnetijger, maar voor Patty wil ik wel het podium opstappen om een Fanny te tekenen.

woensdag 14 maart 2012

pseudoniem

Iemand vroeg of ik de maker was van het album 'Magische gebeurtenissen'. Hij twijfelde, omdat de naam 'Jansens' op de cover stond.
Ik heb het verhaal ongeveer 15 jaar geleden gemaakt. Omdat het een pornografisch boek was en ik in die tijd mijn geld verdiende met illustreren voor christelijke uitgeverijen leek het de porno uitgever beter om een pseudoniem te kiezen. Achteraf was ik het toch niet met mijn keuze voor een pseudoniem eens: als die christenen mij om welke reden dan ook geen werk meer willen geven, nou ja, dan maar niet.

dinsdag 13 maart 2012

nadelen

Zo'n blog bijhouden heeft nadelen: mensen kunnen je aanspreken op je voornemens. "Je zou dagelijks een idee voor een schilderij tekenen", zei iemand me. "hoe staat het daarmee?" Niet best, om niet te zeggen slecht.
Ik zie een paar oplossingen. Ik kan natuurlijk mijn ambities een beetje bijstellen, ten slotte is 1 tekening per week ook een ritme. Ik kan ook op een dag 20 schetsen eruit rammelen, dan heb ik 3 weken rust. En als ik met mezelf afspreek 1 tekening per maand te maken dan zit ik helemaal goed, dan loop ik nu al 2 maanden op mijn schema voor.

maandag 12 maart 2012

serveersters

Eigenlijk wilde ik een in memoriam blog schrijven, want mijn allergrootste strip idool is overleden, Jean Giraud, de tekenaar van Blueberry. Maar ik heb er nu geen zin in, als ik eraan denk word ik weer treurig. Ik hoorde het nieuws op de stripbeurs het afgelopen weekend in Gorinchem, eerst als een gerucht, later werd het steeds duidelijker dat het echt waar was.
Het was een hele leuke beurs, vooral de zaterdag vond ik druk en gezellig. Het was een vrolijke boel, de serveersters deden raar bij een poster van Vintage in de Xtra stand, maar steeds schoot het weer door mijn hoofd: Giraud is dood.

zondag 11 maart 2012

stijl

In mijn blog van gisteren schreef ik dat ik twijfelde tussen een blauwe of een rode mouw, ik koos voor de blauwe. Ik maakte die keuze omdat ik tevreden was over een ander schilderij, ik pleegde zelfplagiaat.
Ik moest denken aan een interview dat ik eens zag met filmregisseur Alfred Hithcock. Hem werd verweten dat hij altijd min of meer dezelfde film maakte, dat hij zelfplagiaat pleegde. Hij zag het probleem niet, hem leek zelfplagiaat iets positiefs. Hij zei: zelfplagiaat is stijl. Dat is handig, dacht ik toen, dat moet ik onthouden. Die uitspraak komt nog wel een keer van pas.

zaterdag 10 maart 2012

mouw

Mijn schilderijen oeuvre lijkt de laatste jaren een beetje op onze economie: er is sprake van krimp. Er komt weinig nieuws bij, terwijl ik wel zo nu en dan een schilderij waar ik niet zo blij meer mee ben afschuur om iets anders op dat paneel te maken.
Het modelschilderij 'de mouw' was een twijfelgeval. Eigenlijk vond ik juist de mouw uit de titel vervelend: dat groen stond me tegen, en ook de vorm leek raar. Ik ging ervan uit dat indertijd het model er wel zo bij zat, maar ik vond het er toch vreemd uitzien.
Femme de Constantinople door Gerome
Misschien is dat een gevaar bij ruim vallende mouwen: Gerome heeft een vrouw met een ruime mouw geschilderd en zij lijkt ook een heel klein armpje te hebben.
Mijn modelschilderijtje moest dus anders van kleur, en anders van vorm. Ik dacht eerst aan een rode, maar heb toch gekozen voor een blauwe mouw.